Đường vào chính niệm

Đó chính là bước bắt đầu của Đốn Ngộ, là bước bắt đầu để trở vê với Chánh Niệm !

Ta bắt đầu tiêu diệt những quy trình ngấm ngầm, tiềm ẩn trong tâm trí ta.
Ta bắt đầu đập tan cái Tự Ngã.
Ta bắt đầu ý thức sự sống ta, trong Không Gian và Thời Gian, trong Giây Phút Hiện Tại ...

Như một khách lữ hành xa nhà mấy chục năm tự nhiên thấy mình trở về Nhà. Ta bất ngờ thấy được tự thân ta.
Ta thấy rõ tự thân ta như một ngôi nhà bẩn thỉu với đủ mọi thứ dơ bẩn qua bao năm tháng và đầy những mạng nhện !
Ta nhìn thấy mọi góc tối, mọi khoảng không gian trong nhà !
Ta nhìn thấy Không Gian và Thời Gian !

Ta nhìn thấy cái gì đó trong Thực Tướng của nó .
Một cái gì đó đã gắn liền với tự thân ta qua bao năm tháng, đột nhiên trở vế với quá khứ, đề rồi vĩnh viễn không bao giờ trở lại có mặt trong giây phút hiện tại nữa !

Ta đã tiến được một bước quan trong trên đường trở về với thực tại hiện hữu ( Reality ) !

Một bữa nọ đang lúc ăn cơm, tôi đi lại nhà bếp cách bàn ăn vài thước để lấy ... ớt, giữa đường, đột nhiên tôi thức ngộ, tôi trở lại bàn ăn, ngồi đàng hoàn một cách rất chính đạo, ăn một bửa ăn ngon lành không có ... ớt sau bao nhiêu năm tháng ...

Từ bao giờ tôi đã sử dụng ớt ?
Điều đó tôi không thể nào biết được, có lẽ là trong những năm chiến tranh. Hồi đó gia đình tôi có khi đến bữa cơm chỉ có nước mắm và ... ớt !
Mỗi khi ăn cơm, Quy-Trình-ăn-ớt chiếm hữu thể xác tôi, và tự động tôi đi lấy .. ớt. Có khi giữa trời mùa Đông lạnh giá mà tôi đạp xe đạp đi mấy cây số chỉ để mua một gói ... ớt !

Nhưng từ đây, tôi đã được giải phóng ra khỏi quyền lực của ... ớt, Quy-Trình-ăn-ớt đã ... chết !

Nên biết rằng, cứ mỗi một Thức Ngộ nho nhỏ như việc chấm dứt ăn ớt, hay uống bia ... thi phần xuyên suốt trong tự thân ta mà nhà phật gọi là "Định" sẽ được củng cố thêm để rồi những quy trình khó hơn như là hút thuốc, cũng sẽ bị tiêu diệt một bữa nào đó.

Cứ theo tiến trình đó thì dần dần, nhiều quy trình tiềm ần, âm thầm trong tâm trí ta sẽ bị tiêu trừ. Một khi tâm trí ta bớt bị nhiễu loạn bởi những quy trình "bất hợp pháp" đó, thì sự kiểm soát ( control, checking ) thân thể ta cũng tốt hơn, thí dụ như những tế bào chết hoặc dư thừa bi phế thải ra ngoài lập tức chứ không tồn tại lai lâu dài trong thân ta, thí dụ như tự nhiên ta biết khi nào ta đói ( đói thì biết là đói ) , khi nào ta no ( no thì biết là no ) , những chất liệu nào thân ta đã đầy đủ và không cần tiêp nhận thêm nữa ( đủ thì biết là đủ ) ...

Vì vậy mà mỗi một ngày ta trở nên tốt hơn cả thể xác lẩn tâm thần, ta ngủ ngon hơn, ta thức dậy trong sự sảng khoái, dần dần ta ăn ít hơn, sự bực dọc buồn phiền cũng bi tiêu trừ dần dần ...
Ta được chuyển hóa thành một con người mới ...

Có thể là, một bữa nào đó, khi mà hầu hết những quy trình tiềm ần trong tâm trí ta đã bị tiêu diệt, hay là bị trong tình trạng ngơi nghỉ ( non actief ), tự nhiên ta hiện hữu trong một không gian yên bình, một sự yên tỉnh tuyệt đối như là một cuộc ngừng bắn trong một trận đánh, như là một phòng điện toán ( computer rơom ) đột nhiên trong tình trạng ngơi nghỉ.
Những tư tưỏng nhiễu loạn tự nhiên biến mất.
Một sự yên bình ( peace ) hay hạnh phúc vô cớ ( without reason ) tự nhiên có mặt.

Như đứa bé buổi sáng thức dậy bận rộn với đồ chơi của nó, như là một ông già đã nhìn thấy Không Gian và Thời Gian ... ta có thể bận rộn suốt ngày với những việc hết sức bình thường như nấù cơm, giặt đồ, lau nhà, làm vệ sinh, đọc sách ... trong một niềm hạnh phúc vô cớ ...

Như những bệnh nhân trong bệnh viện tâm thần đột nhiên tỉnh dậy sau một giấc ngủ dài, họ nhìn thấy bác sì, nữ trợ tá. Họ cũng nhìn thấy cha mẹ, anh em, bạn hữu và cũng có khi họ nhìn thấy tình lử hay con cái họ ...
Tự họ có thể bước đi, ăn uống, thay đồ ...
Họ nhìn thấy những cánh hoa Xuân trong khu vườn lân cận, họ nhìn thấy gió mùa Thu buổi sáng, và họ cũng nhìn thấy tuyết lạnh mùa Đông ngoài trời ...
Một lần nữa họ lại làm chủ sự sống họ.

Họ đang có mặt lúc này, ở đây, sau bao năm tháng đắm chìm trong hoang tưởng ( Imagination, vô thức )...

Và ta cũng đang có mặt ở đây, trong cuộc sống này, sau bao năm tháng đắm chìm trong Vô Thức.
Ta đang có mặt hôm nay, trong những mầu nhiệm cũa Không Gian và Thời Gian,
với Thực Tại hiện hữu trong giây phúc này ! ...
================================
Nguyễn Sấu Riêng.

GHI CHU :
Thiệt ra, không ăn ớt cũng chỉ là đối nghịch của ăn ớt trong thế giới Nhị Phân mà thôi. Chính là Không có mà cũng không không mới là rốt ráo của nhà Phật. Và quả nhiên là vậy, mấy năm gần đây tự nhiên tôi lại ăn ớt, uống bia, uống trà, uống Cafê ,uống Cola .... như thường.

Như vậy thì rốt cuộc rồi khác nhau cái gì ? Đâu là cốt tủy của vấn đề ?
Hiên nay tôi ăn ớt cũng được mà không ăn ớt cũng được. Đến bữa cơm mà có ớt hay không có ớt cũng ... vậy !...

Vậy thì rốt ráo chính là sự gắn bó ( binding ), hay là sự mê luyến, hay là sự đam mê. Chính sự gắn bó này là cội nguồn của mọi phiền não và vô thức. Rõ ràng là chính những gắn bó ( binding ) này xác minh sự phát sinh và sinh trưởng của những Quy-Trình tiềm ần, và sự tiêu trừ của những binding này, chính là sự hoại diệt cũa những quy trình liên hệ ...

Tuy nhiên khi Định Tâm mạnh, thì những gắn bó này không xảy ra. Thí dụ như buổi sáng uống Cafe vài lần thì lập tức tự thân ta phát hiện ra là không cần thiết nữa ...

Tôi không phải là một Phật tử , tức là tôi chưa từng học Phật pháp , và tôi cũng chưa hề có dip may để được học hỏi từ những bậc thày như thày Nhât Hạnh hay là các đại thiền gia khác.
Vì vậy cho nên, những điều tôi nói về nhà Phật là những điều tôi tự hiểu qua sách vở, tài liệu cũng như xuyên qua thực chứng. Nhưng những điều này có thể đúng mà cũng có thể sai theo quan điễm nhá Phật. Đúng hay sai người đoc có thể tự kiểm chứng, có thể cho tôi biết, có thể cho mọi người khác biết trong My GuestBook, mà cũng có thể quên đi ...

(Bài viết này lấy về từ trang http://chinh-niem.blogspot.com/2006/10/dng-vo-chnh-nim.html )
Phần 1 :

Hãy nhìn những lữ khách đang trên xe lửa hay trên xe Buýt ! Hình như là rất nhiều người lúc nào cũng bân rộn cái gì đó trong tâm trí của họ.
Hình như là lúc nào cũng có những khoảng cách, những giới hạn nào dó giữa họ và thế giới chung quanh : Họ lúc nào cũng bận rộn trong thế giới khép kính riêng rẽ của họ, thế giới của Tâm Trí ! ...

Hình như là lúc nào cũng có it nhất 2 Quy Trình ( Process ) độc lập đang hoạt động đồng thời trong Tâm Trí của họ, một quy trình thì để di chuyển đi lại ( travel ), quy trình khác ( background ) thì ngấm ngầm, tiềm ẩn trong tâm trí họ, và luôn luôn bận rộn với những vấn dề khác ...

Thực tế thì thường có rất nhiều những quy trình ngấm ngầm trong tâm trí ta. Thí dụ như nếu khi ta ăn cơm phải có một chai bia hay là phải có ớt mới ngon, điều này có nghĩa là phải có 2 quy trình ngấm ngầm hiện hữu trong tâm trí ta là Quy-Trình-Ăn-Ớt và Quy-Trình-Uống-Bia, hai quy trình này lúc nào cũng trông đợi ta ăn cơm để chiếm hữu cả thể xác và tinh thần ta, bắt ta phải có ... ớt và có ... bia thì mới thỏa mãn ...
Thí dụ như ăn cơm xong là phải hút thuốc, ngủ là nằm cong queo theo kiểu fotus ...

Những quy trình ngấm ngầm này không phải đã có khi ta bắt đầu có mặt trên cõi đời này mà đã được phát sinh theo dòng thời gian trong cuộc đời ta, nó chính là cội nguồn của Ảo Giác ( Delusion ) và Trí Tưởng tượng ( Imagination ), lúc nào cũng sử dụng rất nhiều năng lượng tinh thần ta bất kể ngày và đêm, tức là luôn cả lúc ta đang ngủ. Kết quả là ta sẽ mau mệt mỏi và không còn nhiều năng lượng để làm những việc hữu ích nữa! ...

Chúng ta càng bận rộn với những quy trình ngấm ngầm này, thì chúng ta càng bận rộn với trí óc suy nghĩ, và ta càng ngày càng lệ thuộc vào rất nhiều việc : ta phải hút thuốc, ta phải uống cà phê, ta phải uống Cola, ta phải ăn ớt, ta phải xem truyền hình ...
Ta bắt đầu không kiềm soát được tự thân ta cả về vật chất lẫn tinh thần ...Ta trở thành kẻ Nô Lệ của Tâm Trí ( Mind ) !

Nên biết rằng ngay cả lúc ta đang ngủ, thì những quy trình ngấm ngầm này vẫn liên tục hoạt dộng ! Vì vậy mà trãi qua bao năm tháng, ta cũng không thể có một giấc ngủ yên bình, mỗi bữa sáng ta thức dậy không với sự sảng khoái , trí óc ta càng ngày càng kém sáng suốt, sự kiểm soát của cả thân thể và trí óc ta càng ngày càng yếu đi ...Nói theo nhà phật thì ta đã mất chính niệm rồi !
Ta đang ngồi ăn cơm mà đầu óc ta vẩn vấn vương những việc khác, ta ăn cơm mà không có ... ớt hay là ... bia thì không được ...
Đó chính là cội nguồn của bịnh tật và cũng là cội nguồn của những sự phiền não và mâu thuẫn với chính cuộc sống mình ...

Trong giai đoạn đen tối nhất của cuộc đời tôi, tức là vào năm thứ hai và thứ ba của nghề thất-nghiệp-kinh-niên, mỗi lần tôi thấy đói bụng hay cần đi làm ... vệ sinh thì thường là quá ... trễ ! Lý do dơn giản là trong giai đoạn đó, trong tâm trí tôi lúc đó có không biết bao nhiêu quy trình ngấm ngầm đến mức độ là tâm trí tôi không thể tiếp nhận kịp thời những tín hiệu báo động từ ... bao tử của tôi ...
Một giấc ngủ yên bình với tôi lúc đó thì thiệt là khó hơn lên ... trời ! Nói theo nhà Phật thì tôi đã hoàn toàn mất Chính Niệm.

Vậy thì ta phải làm sao để tiêu trừ ( eliminate ) những quy trình ngấm ngầm đó ? ta phải làm gì dậy để chiếm lại quyền lãnh đạo của tự thân ta, cả tinh thần lẫn thể xác ? ...Nói theo nhà Phật thì ta phải làm gì để trở về với chính niệm ? Nhưng mà sao là trở về với chinh niệm ? Chính niệm ( full awareness )là gì ?
Hiện nay vẫn có rất nhiều cuộc tranh cãi giữa các chuyên gia nổi tiếng ở Âu Châu và Mỹ về ý nghĩa của Awareness. Bởi vì bài viết nầy không phải là một Scientific Publication, ta không cần quá quan tâm về tính ambigue của terminology.
Theo thầy Nhất Hạnh thì Trở Về Với Chính Niệm, chính là trở về với giây phút hiện tại, tức là ta có mặt trong không gian và thời gian của giây phút này. Nói một cách khác, ta không còn vấn vương với Quá Khứ, không còn hoài vọng về Tương Lai, không còn bân rộn trong tâm trí với bất cứ một đối vật ( object ) nào không có thật trong giây phút đó !

Thực tế hơn nửa, một đứa bé 2 tuổi thường thì mổi sáng đều thức dậy trong sự sảng khoái, vui vẻ , cả thế giới chung quanh hình như lúc nào cũng có những cái gì hấp dẫn nó, tâm trí nó không chất chứa hận thù, nuối tiếc, hoài vọng, mưu toan, lo sợ ...Nó có thể ngồi yên hàng giờ để bận rộn với vài món đồ chơi, cả vũ trụ chung quanh nó chỉ có hạnh phúc và yên bình ...
Đó chính là căn bản của Chính Niệm !

Dùng theo ngôn từ của thầy Nhất Hạnh thì đi thì biết là đi, ngồi thì biết là ngồi, ăn thì biết là ăn, nằm thì biết là nằm, ngay cả đi ... cầu thì cũng biết là mình đang đi ... cầu ! ...
Thật là kinh khủng, thường khi ta vô nhà cầu ngồi đó, mà tâm trí ta cũng thường ở chổ ... khác. Hồi tôi mới đọc sách của ông Nhất Hạnh đến chổ đó, thì thấy tức ... cười quá, cái ông thày gì mà nói chuyện đi nhà ... cầu ! Nhưng dần dần thì tôi thấy những giòng chữ đó thiệt là rõ ràng, không thể nào rõ ràng hơn nữa : Chính Niệm là phải bắt đầu từ những việc nho nhỏ như vậy.

Tôi phát hiện ra là mình ngồi ở trong nhà cầu mà đầu mình ở chổ ... khác, mình đang nấu cơm mà vẫn còn tức mình vì quên mua vài món đồ, cứ ngồi vô ghế là tay chân lung tung ...
Tôi cũng phát hiện ra là hễ khi nào mình ngồi vô ghế rất chính đạo, tức là ngồi và ý thức thân thể một cách rõ ràng, thì mình có thể ngồi làm việc mấy tiếng đông hồ liên tục không biết mệt, thời gian và không gian hình như là yên bình hơn , và ngay cả những tư tưởng loạn động của trí óc cũng hình như không hiện hữu ...

Vài tháng trước, đang đi trên đường phố Sài Gòn, đột nhiên tôi ý thức được toàn thân tôi. Điều đó có nghĩa là, tôi bước đi từng bước trong sự nhận biết đầy đủ tự thân tôi, điều đó cũng có nghĩa là thế giới chung quanh tôi đột nhiên trở nên thân thuộc lạ lùng, và tôi đột nhiên trở nên người ... khổng lồ, tất cả những phiền muộn, mặc cảm vì mình là kẻ bần cùng và thất-nghiệp-kinh-niên trong một phút giây đột nhiên trở thành quá khứ ...

Vậy thì làm thế nào để trở về với Chính Niệm ?
Dĩ nhiên là ta có thể học Thiền, học đi Kinh Hành ( tức là thiền hành, moving meditation ), ta có thể học Tai-Chí hay Yoga để cũng cố ý thức về thân thể ta, và ta cũng có thể đến làng Hồng của thày Nhất Hạnh hay đến những trung tâm thiền học của các đại thiền gia mà học hỏi ...
Nhưng thực tế thì không phải ai cũng có những cơ may như vậy. Chẳng hạn như Nguyễn Sầu Riêng cho đến nay vẩn chưa dám nghĩ đến việc mua vé xe lửa qua Tây để coi Paris là cái ... mẹ gì thì còn nói chi đến Làng Hồng của thày Nhất Hạnh, thực tế thì ngay cả đọc sách cũng nhiều khi phải coi ... cọp, tức là đi đến tiệm sách đọc vài trang rồi ... về.

Một cách đơn giản nhất và cũng có lẽ hữu hiệu không kém các đại thiền ... gia là ta tự rèn luyện đúng theo lời của thày Nhất Hạnh : đi thì biết là đi, nằm thì biết là nằm, ngồi thì biết là ngồi, ngay cả ở trong nhà cầu thì mình cũng phải biết là mình đang ngồi trong nhà ... cầu !.
Tức là bất cứ lúc nào, dù đứng sắp hàng chờ tính tiền trong siêu thị, dù đang tắm, dù đang trong nhà vệ sinh, hay là nửa đêm thức giấc, đều cũng phải xem xét lại tự thân mình để có mặt trong giây phút đó ...
Nên biết rằng khi ta thực hiện điều đó thì mặc nhiên ta đang thực tập Bốn Lãnh Vực Quán Niệm của nhà Phật : thân thể , cảm giác, tâm ý và đối tượng của tâm ý.

Nên biết rằng khi mình để tâm vào hơi thở mình ( Meditation ), hay để tâm vào hành động và tâm ý của mình chính là mình đang làm yếu đi những sự ràng buộc hay kết nối ( binding ) giữa những quy trình ngấm ngầm và tự thân mình, không để chúng có cơ hội làm chủ thân thể và tâm trí ta ( body and mind ), để rồi một lúc nào đó ta sẽ cắt đứt những binding này và vĩnh viễn tiêu trừ những quy trình nay ra khỏi tâm trí ta ...
Đến một lúc nào đó, đột nhiên ta thức ngộ một điều gì đó, một điều gì đó sai, không đúng mà ta vẫn thực hiện từ không biết bao nhiêu năm tháng rồi ...
Việc sai lầm đó đã trở thành một thứ vô thức, môt thứ tự động, một thứ Automation ( computer science ) hay là một thứ Quy Trình ( process, computer science ) thí du như, mỗi khi ta mở cửa tủ lạnh để lấy nước uống thì lập tức ta lấy ... cola, mổi khi ta ngồi vào bàn ăn thì lập tức ta lấy ... ớt! ...

Đợt nhiên ta thức ngộ, tai sao ta phải làm điều đó, tai sao ta phải ngồi như vậy, tại sao ta phải nằm như vậy , tai sao ta phải ăn ớt, tại sao ta phải hút thuốc ...
Ta đi tìm kiếm cái gì trong bao năm tháng,
Tai sao ta lại bất hạnh như vậy ...